بهداشت پلك

بهداشت پلك

سطح چشم مهمترين قسمت بدن در تماس با جهان خارج مي باشد زيرا عملكرد و ساختار طبيعي چشم باعث تنظيم كل بدن در محافظت از محيط خارج مي گردد. پلك و مژه ها جلوي ذرات خارجي كوچك را گرفته و مانع ورود آنها به چشم مي شوند. مژه ها مانند يك صافي و يا يك توري عمل كرده تا حدي جلوي ذرات خارجي را مي گيرند و باعث پلك زدن رفلكسي مي شوند. خود پلك زدن باعث تقويت پمپ اشكي مي گردد تا اشك با شستشوي اجسام خارجي آنها را از چشم خارج كند.

انسان بيشترين نسبت عرض شكاف پلكي نسبت به كل بدن را در ميان مهره داران دارد. پوست پلك نازكترين پوست بدن مي باشد و مژه ها تنها موهاي پلك هستند كه در پلك بالا 2 برابر پلك پايين مي باشند. مژه ها هر 5-3 ماه يك بار جايگزين مي شوند. اگر يك مژه را بكشيد 2 ماه طول مي كشد تا در بيايد و اگر با قيچي كوتاه كنيد بعد از 2 هفته بلند مي شود.

لبه پلك در قسمت جلو شامل مژه ها و در قسمت عقب شامل غدد روغني خاصي مي باشد كه ترشحات اين غدد در ساختار اشك بسيار مهم است. عدم عملكرد درست اين غدد و غدد ديگر عرق و چربي كنار مژه ها باعث علائمي مثل خشكي چشم،خارش و سوزش و احساس جسم خارجي مي گردد. آنچه تحت عنوان بهداشت پلك مطرح مي شود در واقع كمك به عملكرد صحيح اين غدد پلكي مي باشد.

براي بهداشت پلك مي توان كارهاي زير را انجام داد:

يك دستمال صورت را در آب گرم فرو برده آب اضافي آنرا بگيريد، براي 5 تا 10 دقيقه روي پلكها قرار دهيد و به آهستگي فشار دهيد تا پوست پلك نرم شده و پوسته پوسته هاي چسبيده به پلك آزاد شود. پلكها را ماساژ دهيد و به آرامي با حركت چرخشي انگشت كوچك دستتان را روي پلكها حركت دهيد تا ترشحات اضافي از غدد پلكيتان خارج شود . پلكهايتان را با گوش پاك كن، پاك كنيد. بهتر است گوش پاك كن را با شامپو بچه رقيق شده (حدود 3 تا 4 قطره شامپو بچه در نصف فنجان آب گرم) خيس كرده، آب اضافي آنرا گرفته و بعد پلكهايتان را بشوئيد. پس از آن با پارچه اثرات شامپو را پاك كنيد. اگر علامتدار هستيد (مثلاً روي لبه پلكتان شوره و پوسته دارد يا مرتباً احساس سوزش و خارش چشم داريد بايد اين كار را روزي 4 بار به مدت 5 دقيقه انجام دهيد تا علامت ها از بين برود. سپس روزي يك بار به مدت طولاني هر روز اين كار را تكرار كنيد.
در موارد خاص (مثلاً وقتي لبه پلك ها عفونت و التهاب شديد دارد) لازم است پماد آنتي بيوتيك مصرف شود ولي بطور معمول لازم نيست. در زمان استفاده از اين روش شستشوي پلك بهتر است از مواد آرايشي چشمي استفاده نشود.

صفحات مرتبط

شالازيون (Chalazion)

شالازيون برجستگي كوچكي در لبه پلك در زير پوست است كه در اثر انسداد مجراي خروجي غدد ترشح كننده چربي پلك و تجمع مواد ترشح شده در غده ايجاد مي شود. شالازيون ممكن است در ابتدا ملتهب باشد و باعث ايجاد درد و قرمزي شود كه در اين حالت شبيه گل مژه است؛ اما پس از مدتي درد و قرمزي فروكش مي كند و توده متورمي در لبه يا ضخامتپلك باقي مي ماند. اندازه اين برجستگي ثابت نيست و ممكن است به تدريج بزرگتر يا كوچكتر شود. گاهي اوقات شالازيون از ابتدا فقط به صورت يك توده برجسته ظاهر مي شود و يا درد و قرمزي همراه نيست.

شالازيون معمولاً مشكل چشمي مهمي ايجاد نمي كند و پس از چند هفته تا چند ماه خود به خود كوچك مي شود و از بين مي رود. استفاده از كمپرس گرم (روزي 3-2 بار و هر بار 5-10 دقيقه) با استفاده از حوله تميز و ماساژ ملايم ممكن است به باز شدن مجراي غده چربي كمك كند و باعث بهبود سريع تر شالازيون شود.

درمان

شالازيون هاي خيلي كوچك كه ظاهر ناخوشايندي ندارد احتياج به درمان خاصي ندارند و معمولاً به مرور زمان خود به خود خوب مي شوند. شالازيون هاي بزرگتر به دو علت اصلي نياز به درمان پيدا مي كنند:

اول آنكه شالازيون هاي بزرگتر ظاهر ناخوشايندي دارند و از لحاظ زيبايي ظاهري مشكل ساز هستند، ضمن آنكه بهبود خودبخودي آن ها ممكن است چندين ماه طول بكشد. دوم آنكه شالازيون هاي بزرگ به خصوص در پلك بالايي روي قرنيه فشار مي آورند و با تغيير شكل قرنيه باعث ايجاد آستيگماتيسم و تاري ديد مي شوند.

پس در اينگونه موارد براي درمان حتماً از چشم پزشك كمك بگيريد.

روش اصلي درمان در اين حالت جراحي شالازيون است كه با استفاده از بي حسي موضعي انجام مي گيرد. روش ديگر تزريق داروهاي استروئيدي در داخل ضايعه در لبه پلك است كه معمولاً در مواردي به كار مي رود كه يا تعداد زيادي شالازيون كوچك وجود داشته باشد كه نتوان آن ها را با جراحي خارج كرد و يا شالازيون در جايي باشد كه جراحي آن احتمال ايجاد آسيب در ساختمان هاي مجاور را به همراه داشته باشد.

شالازيون هاي مكرر

در برخي از افراد شالازيون مكرراً عود مي كند. در اين حالت لازم است فرد حتماً توسط چشم پزشك ويزيت شود زيرا:

اولاً گاهي اوقات بيماري هاي جدي چشمي مثل تومورهاي بدخيم پلك به صورت شالازيون هاي مكرر تظاهر مي كنند كه تشخيص آن ها از شالازيون معمولي فقط از عهده چشم پزشك برمي آيد. ثانياً در برخي از موارد بيماري هاي ديگر چشمي مثل التهاب لبه پلك (بلفاريت) يا مشكلات غدد ترشح كننده چربي لبه پلك (ميبومينيت) باعث ايجاد شالازيون هاي مكرر مي شود. در اين حالت كنترل اين بيماري ها توسط چشم پزشك به جلوگيري از عود شالازيون كمك مي كند.

جراحي شالازيون

شالازيون برجستگي كوچكي در لبه پلك در زير پوست است كه در اثر انسداد مجراي خروجي غدد ترشح كننده چربي پلك و تجمع مواد ترشح شده در غده چربي ايجاد مي شود.

استفاده از كمپرس گرم و ماساژ ملايم ممكن است به تخليه شالازيون كمك كند اما در مواردي كه با وجود اين اقدامات شالازيون بهبود پيدا نكند مي توانيد به چشم پزشك مراجعه كنيد تا با عمل جراحي شالازيون را تخليه كند.

روش عمل

در اين عمل جراحي كه در مطب يا در اتاق عمل انجام مي شود ابتدا پلك با استفاده از قطره و آمپول بي حسي كاملاً بي حس مي شود به طوري كه بيمار دردي احساس نكند. سپس شالازيون با برش كوچكي از پشت پلك تخليه مي شود. اين برش معمولاً نيازي به بخيه ندارد و خود به خود جوش مي خورد به علاوه چون برش در سمت داخل پلك قرار دارد محل آن از روي پلك ديده نمي شود. پس از تخليه شالازيون چشم پانسمان مي شود و پانسمان تا چند ساعت روي چشم مي ماند. گاهي اوقات (به خصوص در كساني كه مكرراً دچار شالازيون مي شوند) ترشحات تخليه شده براي بررسي بيشتر به آزمايشگاه آسيب شناسي (پاتولوژي) فرستاده مي شود.

مراقبت هاي پس از عمل

پس از برداشتن پانسمان ممكن است متوجه ترشحات رقيق خوني بر روي پانسمان يا در داخل چشم شويد كه اين امر طبيعي است و جاي نگراني ندارد. معمولاً اين ترشحات ظرف يكي دو روز برطرف مي شود. معمولاً پس از انجام جراحي در محل عمل كبودي و تورم ايجاد مي شود كه اين امر نيز طبيعي است. كبودي معمولاً ظرف 10 روز تا دو هفته برطرف مي شود. پس از عمل ممكن است چشم پزشك به شما توصيه كند كه تا چند روز از قطره ها، پمادهاي آنتي بيوتيك يا استروئيدي استفاده كنيد. استفاده از اين داروها باعث كاهش التهاب و بهبود سريع تر محل عمل مي شود. در صورت بروز درد در محل عمل مي توانيد از مسكن هاي معمولي مثل استامينوفن براي كنترل درد استفاده كنيد.

در بچه هاي كوچك انجام جراحي شالازيون با بي حسي موضعي امكان پذير نيست، در اين افراد عمل جراحي با بيهوشي عمومي و در اتاق عمل انجام مي شود.

گل مژه (Stye | Hordeolum)

گل مژه بيماري شايعي است كه مي تواند افراد را در سنين مختلف گرفتار كند. گل مژه به صورت يك توده متورم، حساس و دردناك و قرمز رنگ در نزديكي لبه پلك تظاهر مي كند. اين توده در حقيقت يك آبسه كوچك است كه در اثر عفونت يا التهاب ريشه مژه ها يا غدد ترشح كننده چربي پلك ايجاد مي شود. تماس دست آلوده با چشم (به خصوص اگر با ترشحات بيني آلوده شده باشد) و التهاب لبه پلك (بلفاريت) از عوامل مهمي هستند كه باعث بروز گل مژه مي شوند.

علائم و نشانه ها

احساس سنگيني و درد پلك ايجاد يك توده برجسته قرمز رنگ دردناك در لبه پلك سوزش و خارش و اشكريزش گاهي خروج ترشحات چركي از گل مژه تاري ديد: تاري ديد از علائم معمول گل مژه نيست اما اگر گل مژه نسبتاً بزرگ باشد با فشار روي قرنيه باعث ايجاد آستيگماتيسم و تاري ديد مي شود.

درمان
اكثر گل مژه ها ظرف چند روز به تدريج بهبود مي يابند و مشكل خاصي ايجاد نمي كنند. در چند روز اول، استفاده از كمپرس گرم باعث تسكين درد مي شود و ممكن است به سرباز كردن گل مژه و تخليه ترشحات چركي كمك كند. براي اين منظور يك حوله تميز را با آب جوشيده گرم (نه داغ!) مرطوب كنيد و براي مدت 10 تا 15 دقيقه روي چشم مبتلا قرار دهيد. ماساژ ملايم هم به تسكين درد و تخليه ترشحات كمك مي كند. ماساژ كمپرس گرم را مي توان روزي 4-3 بار انحام داد تا ترشحات تخليه شود و گل مژه بهبود پيدا كند. هرگز سعي نكنيد گل مژه را بتركانيد يا به زور تخليه كنيد، اين كار مي تواند باعث گسترش عفونت به بافت هاي مجاور و يا حتي ورود عفونت به مغز شود. اگر پس از چند روز گل مژه بهبود پيدا نكرد حتماً به چشم پزشك مراجعه كنيد. چشم پزشك مي تواند در صورت لزوم با يك جراحي كوچك گل مژه را تخليه كند. تخليه گل مژه با بي حسي موضعي با استفاده از قطره بي حس كننده انجام مي شود و گل مژه از سمت پشت پلك تخليه مي شود.
در گل مژه هاي معمولي استفاده از قطره هاي آنتي بيوتيك يا آنتي بيوتيك خوراكي فايده اي ندارد. اما در بچه هاي كوچك يا افرادي كه گل مژه هاي شديداً ملتهب دارند ممكن است لازم باشد با نظر چشم پزشك آنتي بيوتيك خوراكي براي جلوگيري از گسترش عفونت به بقيه پلك و قسمت هاي مجاور استفاده شود.

پيشگيري
در برخي از افراد گل مژه مكرراً عود مي كند. براي پيشگيري از عود گل مژه به نكته هاي زير توجه كنيد:

از تماس دست آلوده با چشم جلوگيري كنيد. بهداشت پلك را رعايت كنيد. شستشوي منظم پلك ها با آب ولرم يا شستشوي لبه پلك با شامپو بچه رقيق شده مي تواند به جلوگيري از عود گل مژه كمك كند. در صورت بروز گل مژه هاي مكرر حتماً به چشم پزشك مراجعه كنيد. گاهي اوقات بيماري هاي چشمي ديگر مثل بلفاريت (التهاب لبه پلك) يا مشكلات غدد ترشح كننده چربي باعث بروز گل مژه مكرر مي شود كه تشخيص و درمان اين بيماري ها توسط چشم پزشك باعث جلوگيري از عود گل مژه مي شود. به علاوه گاهي اوقات بعضي از بيماري هاي جديپلك ها(مثلاً تومورها) ممكن است به صورت گل مژه هاي مكرر تظاهر كند كه در اين موارد معاينه توسط چشم پزشك راهگشاست.

گل مژه و شالازيون
شالازيون يكي ديگر از توده هاي لبه پلك است كه در ابتدا تظاهري شبيه گل مژه دارد. براي آگاهي بيشتر مبحث شالازيون را مطالعه كنيد.

---

آدرس مطب : 1
تلفن : 1 - 1

نظرات کاربران درباره این مطلب :

نام و فامیل :
تلفن :
ایمیل :
متن پیـام :